Av Rita Thomassen, seniorrádevadde Stáhta Mánájviesso
Politijjamæjsstár Ellen Katrine Hætta miejnni muddo l dal sierra mánájviesov oadtjot Finnmárko politijjaguovlluj. Mánájviessojådediddje Are Evang la buorremielak kronihkanis, valla iehpet Hætta jåhtte organisierimmodællaj. Sæmmi båttå li stáhtabudsjehtan juollodam 5 millijåvnå sierra sáme mánájviessuj, ja Politijjadirektoráhta duogen la dav ásadit. Ij åvvå minuhtta ilá árrat, muv mielas, ja sadje l goappátjijda. Valla dat gájbbet aktisasjbargov.
Uksa sisi
Gå mánná l læhkám jállo ja ållessjattugij subtsastam sån la vahágahttemav ja/jali sevsalasj illastimev hæhttum gierddat, de stuorra masjijnna jåhtuj biejaduvvá. Åtsådimbiejve li máná birra viek tjiehpes juogos sierraskåvllidum politijjaguoradallij, åtsådiddjij, juristaj, psykolåvggå, rádevadde, teknihkkár, mánájdálkudiddje, bádnedálkudiddje ja mánájsuodjalus, gájka Mánájvieson æjvvali. Dát la sivijla viesso mánájda ja nuorajda hiebaduvvam, duola dagu hiebalgis vuorddemlanjájn, gatjádallamlanjájn ja dálkudiddjekontåvråjn. Mánájviesso galggá politijjav viehkedit mánáj gatjádaládijn, biejvev hiebadallat mánnáj ja tjuovvoulmutjij ja guoradallat ja tjuovvolit mánáv ja familjav maŋŋela. Divna dát avta ja sæmmi vieson dáhpáduvvá.
Asedis ja alodav
Sáme mánájn la riektá avtaárvvusasj dievnastusájda dagu láttij máná gå sijájn li dahkamuhá politijjaj ja guoddalimoajválattjaj. Mánájkonvensjåvnå artihkkala 12 ja 30 dættodi dav sierralágásj åvdåsvásstádusáv mij miján la sáme mánáj vuoksjuj. Vuodoláhka aj. Mánájn la riektá adnet ja dádjaduvvat gå ietjasa iednegielav sáhkadi, ja ietjasa kultuvrav dåmadit. Moadda sáme máná e oattjo dågålasj mánájviessofálaldagáv.
Guhka mannulahka sis-Finnmárko ja Råmså gaskan la sáhkan. Finnmárkon sáhka manná gåggu sierra sáme mánájviesso galggá liehket. Valla jus vehi baddjet gehtjadip; Gudi li sáme máná? Man guhka manno galggá sáme mánájn Divtasvuonas, Rørosas, Roandemis, Snåasas sáme mánájviessuj? Gå sáme mánájviesso galggá ásaduvvat de galggá avtaárvvusasj fálaldahka guosskat divna sáme mánájda Vuonan; nuorttasáme, julevsáme ja oarjjelsáme mánájda.
Muv mielas la tjoavdos nasjonála sáme mánájviessofálaldahka, gånnå tjiehpes sáme barggi, ja gudi várajda válldi iesjgeŋga sáme giella- ja kultuvrradárbojt stráffaássjijn. Jus álggep mánájviesujn nuorttasáme modella milta, de baláv dat sjaddá dåssju nuorttasáme. Jus sáme mánájviesso galggá oassen aktisasj mánájviesos Finnmárkon, de baláv sjaddá láttij mánájviesson. Ienemusát måråstav sáme mánájvieso rudá manni dábálasj látte mánájviessodoajmmaj, ja sáme fálaldahka ij nanniduvá.
Hætta ja Evang buorre ássjijt låpptiba
Muv vásádusáj milta ja jahkásattjat 3-12 sáme ássje mánájvieson, de jáhkáv nasjonála sáme mánájviesso mij jåhtå sjaddá buorak. Ij juohkka lensmánnekontåvrråj gånnå máná ihkap iejvviji politijjajt unifårmajn gáŋgajn, ja iejvviji suv gut gáttádallá uvsan. Sáme fáhkajuogos mij jåhtå
divna mánájviesojda Vuonan, masi sáme máná gulluji. Ja sij manni aj boahtteájge mánájviessuj Finnmárkon. Fáhkajuogos mij sihkarasstá ahte máná oadtju sáme fálaldagáv ålles ájge, gatjádallama biejve mierredime rájes gitta låhpalasj giehtadallamij, valla mij aj bærrájgæhttjá sáme perspektijvva ja fálaldahka gávnnu aktisasjbarggoguojmij. Navti fálaldahka ienep sáme mánájt jåkså.
Dárbahip fáhkaulmutjijt!
Sáme birrasijn gávnnu alla máhtudahka duon dán fáhkasuorgen, valla máhtudahka l duoppen dáppen ja vájllu edna máhtudahka divna sáme gielajn. Jus galggá tjiehpes fáhkabarggijt bisodit de gájbbeduvvá máhttá ja sihtá vuorodit barggij åttjudimev ja åhpadimev. JA gájbbeduvvá máhttolåpptim sámegielan. Sæmmi båttå dárbahip ienep tjiehpes sáme giela ja kultuvra rádnajt vuona politijjan ja Mánájvieson, ma ájttsi mánná l ham sábme gå gatjádallama biejvev galggi sjiehtadallat, ja gudi avtaárvvusasjvuoda slávgáv baddjen anedi. Danen alodav vijdes fágalasj aktisasjbargguj departementa, POD, politijjaguovloj, Kripos ja sáme fáhkaásadusáj gaskan gå galggá boahtteájge nasjonála mánájviessofálaldagáv hábbmit.
